Lazika Tarihi
LAZİKA
Laziǩa - Egrissi (Lazca: Laziǩa (Lazik’a), Gürcüce: ლაზიკა, İtalyanca: Egrisi, Yunanca: Lazikē, Katalanca: Egrissi,Farsça: Lazistan, İspanyolca: Lázica, İngilizce: Egrisi, Almanca: Lasika). Karadeniz’in güneydoğu kıyısında tarihsel bölge.Latincede 'Laziǩa'; "Lazların ülkesi" anlamına gelir. Aynı dönem devleti Perslerin resmî literatüründe ise Lazistan olarak yer almıştı. Bugün Türkiye ile Gürcistan sınırları içinde yer alır. Bu bölgeden “Laziǩa” adıyla ilk kez 7. yüzyılda yazarı bilinmeyen, Ermenice "Coğrafya” adlı kitapta bahsedilmiştir.
M.S. 1. yüzyıldan itibaren Kolhisliler yerine "Laz" veya "Megrel" olarak anılanMegrel - Lazlar, önce Pontus Krallığına ve daha sonra da Roma İmparatorluğuna karşı bağımsızlık savaşı başlattı. 69-79 yıllarında Lazların başında bulunan Anicetus, halkını Romalılara karşı ayaklandırdı. Romalılar stratejik bir bölge olan Laziǩa’yı bırakmak istemiyordu. Ancak Lazların özgürlük mücadelesi karşısında Laziǩa’yı terk etmek zorunda kaldılar. Laziǩa giderek güçlendi ve bugün Batı Gürcüstan olarak bilinen bölgede hakim oldu[1].
Laziǩa’nın güçlenmesi, Laz akınlarının Çoruh’u aşarak Güneydoğu Karadeniz Bölgesi'ne de yönelmesi ve Lazların bu bölgeye kitlesel göçleri, Pontus Kralı 2. Polemon'u tedirgin etti. Krallığını Lazlardan koruyabilmek amacıyla hükümetiniRomalılara teslim etti. Roma İmparatorluğu'nun bir eyaleti hâline geldi. Bu eyalete "Pontus Polemonyakos" adı verildi.Trabzon'un doğusundan Çoruh yatağına kadar olan bölge Lazların eskiden beri yoğun olarak yaşadığı bir bölge olmasına rağmen, Laziǩa Krallığı'nın yönetimi dışında kaldı
2. yüzyıldan başlamak üzere, “Laziǩa Krallığı” güçlendi ve 4. yüzyıldayönetim alanını Trabzon’a kadar genişletemediyse de etki alanı içine aldı. 395'te Roma İmparatorluğu'nun ikiye ayrılması, Laziǩa Krallığı’nın güçlenip genişlemesine imkân sağladı. “Laziǩa Krallığı”, bugün Batı Gürcistan olarak bilinen Kolhis’i iktisâdî, siyâsî ve askerî açılardan birleştirdi. “Laziǩa Krallığı”, bir Bizans vasalı olmasına rağmen, kendisine bağlı vasalları da vardı
Laziǩa’nın, Rioni havzasının güney kesimi 5. ve 6. yüzyıllardaki Bizans-Perssavaşları nedeniyle Laz - Megrel nüfusunun tamamına yakınını yitirmişti. Bu yüzden Arap istilalarından etkilenen Gürcüler Kartli’den kitlesel olarak göç ederek süreç içinde bu bölgeye yerleştiler. Böylece günümüzde Müslümanları Laz, Hıristiyanları Megrel olarak adlandırılan Laz - Megrellerarasında, Gürcülerden oluşan ve Guria / Acara olarak bilinen tampon bölge oluştu
8. yüzyıla gelindiğinde, Laziǩa Krallığı’nın yönetim alanında nüfusunu Abhaz- Abazalar, Svanlar, Megrel - Lazlar ve bölgeye Kartli'den göç edenGürcülerin oluşturduğu Abhazya Krallığı sahneye çıktı. 780'lerde Abhazya Krallığı'nın sınırları kuzeybatıda Nikopsia (Tuapse), güneyde ise Çoruh yatağına kadar uzanıyordu.
Bizanslı yazarlar Batı Gürcistan’a “Laziǩa Krallığı” diyorlardı. Bizanslı tarih yazarı Prokopios’a (6. yy) göre bu bölgede yerleşim yoktu. Bizanslı şair ve tarihçi Agathias (6. yy) ise, Laziǩa’daki Telepis kalesinden söz eder. Samtredia ilçesinde Tolebi köyündeki yıkıntıların bu kalenin kalıntıları olduğu sanılır. Kilden kap kacak ticareti yeri Kitropolia burada bulunuyormuş. 6. yüzyılın ikinci yarısında Laziǩa’da kale kenti ve piskoposluk merkezi Petra (Çürüksu (Kobuleti)) ilçesindeki bugünkü Tsihisz'iri köyü) kuruldu.
HÜKÜMDARLARI
Lazikanın bilinen hükümdarları:
- Agros fl. c. 2. yüzyıl
- Malaz fl. 130
- Mirdat c. 360 – c. 380
- Baraz-Bakur c. 380 – c. 395
- I. Gubazes, onaylanmış c. 456 – 466
- Damnazes, ?–521/522
- I. Tzath, onaylanmış 521/522 – 527/528
- Opsites, saltanat tarihleri bilinmiyor, büyük olasılıkla 541 öncesi
- II. Gubazes c. 541 – 555
- II. Tzath, 556–?
- I. Barnuk 660 – c. 670
- Grigor 670 – c. 675
- II. Barnuk 675–691